Kritika Predstave “Lorencačo”
Predstava – „Lorencačo“ premijerno je izvedena u maju 2019. godine u Jugoslovenskom dramskom pozorištu. Ovo delo francuskog pisca Alfreda de Misea (možda nepoznatog našoj publici), dramatizovao je Fedor Šili. Ostaje dosledan temi i ideji drame, uz veće intervencije na planu likova i fabule. Reditelj Boris Liješević već neko vreme sarađuje sa Šilijem, u slučaju ove predstave bave se epohom. Radnja komada smeštena je u Firencu XVI veka, sa izvesnom referencom na vreme kada je komad napisan, tačnije tridesete godine XIX veka u Francuskoj, što reditelj koristi kako bi kroz dve postojeće reference prožeo i treću, to jeste današnja politička situacija u Srbiji. Komad se bavi apsolutističkom i neodgovornom vladavinom Aleksandra di Medičija (Milan Marić), on je biološki proizvod dve sile Pape (otac) i Svetog rimskog carstva (majka). Njegov glavni saborac, kome je od imena ostao samo pežorativni deminutiv Lorencaćo (Marko Janketić), okitio se maskom sluge, podvodača, koga svi preziru, ali o njemu u stvari ništa ne znaju. Tokom predstave se pokreću sledeća pitanja: da li je svaka vlast ista, i kolika je odgovornost naroda?
Šilijeva dramatizacija lišava komad većeg broja (ne)potrebnih likova. Ona koju mu ne možemo oprostiti jeste Markiza Čibo. Sam komad u vreme svog nastanka jeste bio nescenično delo. Ni danas se reditelji baš ne utrkuju da ga postave. Zato Liješević na sceni koristi iste glumce koji tumače više uloga. Režira vešto, uspostavlja brzi ritam sa precizno izabranim slikama koje ne dovode gledaoca u potpunu zabunu ko je ko. Šili se u dramatizaciji koristi političnosti komada, i nameće odgovore na gore postavljena pitanja. Lorencaćo je nemuževan, slab, licemeran… do polovine ga percipiramo kao takvog. Potom uviđamo njegovo vešto pretvaranje. Ali tek kada se sam otvori. Poverava se Filipu Strociju (Branislav Lečić), glavi suparničke kuće za mesto firentinskog glavara. Jedini uglednik koji nije prezreo Lorenca.
Jedini drugi lik koji veruje da Lorenco nije sasvim izgubljen slučaj jeste njegova strina Katarina (Milena Vasić), koja se seća bivšeg Lorenca, idealizuje ga. Dok je čak i njegova majka, Marija Soderini (Sloboda Mićalović), zgrožena nad njim i šta on predstavlja u Firenci. Tajna koju Lorenco govori Filipu Strociju jeste da još iz mladosti gaji revolucionarni duh. Želeo je da ubije nekog tiranina, pa se okušao u Rimu, ali su ga papini špijuni razotkrili i sprečili. Sve se zataškalo jer je iz bogate porodice. Ali ta ideja ga nije napustila, u vreme kada se komad odigrava bore se mladi i revolucionarni Lorenco, sa starijim, kompromitovanim Lorencaćom. Tera strinu da mu čita o Brutu, identifikuje se sa njim. On želi da oslobodi Firencu (majku) od tiranina (silovatelja) Aleksandra.
Postoje dvojaki motivi zašto Lorenco ne izvršava tiranoubistvo odmah. Prvi je psihološki, toliko se srodio sa svojom maskom da je postao lik kog je igrao, ne može da nađe razlog da nasrne na čoveka koji je isti kao on. Drugi motiv je politički. Živeći životom čoveka bliskog tiraninu, on shvata da nema za koga da izvrši ubistvo. Firenca je korumpirana do te mere da niko ne pruža otpor da se vlast promeni. Društvo je do te mere trulo, da ne zaslužuje slobodu. Ipak, razlog zašto Lorencačo ubija Aleksandra jeste – ako ne može da spase truo grad, može makar svoju dušu.
Liješević se odlučio da probije četvrti zid u sceni kada umire Luiza Stroci (opet Sloboda Mićalović), što je jako loš postupak. Možda marketinški dobar, jer je posle prvog igranja predstava doživela gomilu novinskih članaka o tome kako je lekar iz publike bio prevaren uverljivo izrežiranom „slabosti“ odlične Slobode Mićalović. Ali to je sve što je taj postupak doprineo predstavi. Već u narednom izvođenju nije bilo nikakve reakcije, te su neki od glumaca pribegavali pošalicama koje su u maniru tog „uzaludno šupljeg“ četvrtog zida.
Nasuprot tog postupka, Liješević odlično koristi sav glumački potencijal Milana Marića, koji osim Aleksadra di Medičija glumi u sceni veća osmorice, gde on sam tumači veće. Ova scena je odličan šlagvort na trulo (jednoglasno) društvo koje nakon smrti diktatora na njegovo mesto dovodi osobu sa sličnim (da ne kažem istim) afinitetima.
Di Mediči je mrtav, živeo Di Mediči!
Samim tim Lorencov podvig je uzaludan, ili nije, ako je uspeo da spase svoju dušu. Ono što jeste uzaludno, to je njegova smrt. Rastrgnut od svetine koja ubija zbog utisaka, a ne činjenica. Što je ponovo, odlična referenca na današnju situaciju, ali ne samo u Srbiji, no u čitavom svetu. Jer samo u jednu stvar možemo da budemo sigurni, a to je – Utisci su važniji od činjenica!
Što se ostalih rediteljskih postupaka tiče, mogu se okarakterisati kao dobro zamišljenim, ali već viđenim. Minimalistička, višenamenska, pokretna scenografija prisutna je već u mnogim Liješevićevim predstavama (Čarobnjak, Noćna straža, Čitač). Čak pomalo buni sanduk koji (istini za volju) je odlično višenamensko sredstvo, ali zbog čega je na njemu osim godine u kojoj se igra komad utisnut žig „Jugoslovenskog dramskog pozorišta“?
Glumačka podela je vrlo dobra i precizna. Marko Janketić bravurozno tumači lik Lorenca, (mada bune likovi) izgnanika i građanina, sa kim rame uz rame ide gluma Milana Marića koji tumači: Vojvodu Aleksandra di Medičija, Kardinal, Kozimo di Mediči, Zlatar, trgovac, student, vlastelin i najbravuroznije veće osmorice. Ostali glumci su uneli veliki glumački trud u svaku ulogu, i zadovoljstvo ih je gledati na sceni. Pre svega Sloboda Mićalović koja tumači uloge: Luize Stroci, Marije Soderine, Vratara, Građanke, Izgnanice. Za njom, Milena Vasić u ulogama: Katarine Đinore, Gabrijele, Izgnanice, Građanke. Potom maestralni Miodrag Dragičević u ulogama Pjetra Strocija i Mafia. Branislav Lečić kao: Filipo Stroci, Alamano, Korsini, Paci; Petar Benčina kao Gospodin Maure, Đulijano Salvijati, Oficir, Izgnanik i Andrija Kuzmanović kao Prior Leone Stroci, Bindo Altoviti, Kaluđer, Oficir, izgnanik.
Kostimi koje glumci nose nisu u određenoj epohi, zanimljivi su i jednostavni. Scenografija se svodi na pokretni (višenamenski) drveni sanduk sa gore pomenutim oznakama godine i logom pozorišta.
Ova predstava nastavlja se na već utemeljenu tradiciju smelih komada koje karakteriše Jugoslovensko dramsko pozorište. Predstava nosi priču o političkom jednoumlju i narodu koji ne zaslužuje slobodu. Ove teme ne zaslužuju, i ne tretiraju se izokola, te je ovo jedno direktno razračunavanje kako sa vrhuškama moći, tako i sa učaurenim narodom koji je najjači dok je sakriven iza svog kompjutera. Smatram da je Liješević jedan od reditelja, koji se uspešno upušta u to. Iz tog razloga, mnoge greške u predstavi bivaju neprimetne i teraju nas da sa predstave izađemo razmišljajući da li smo svesni ili trpimo manipulacije sa svih strana. Kao i koliki je naš udeo u svemu ovome?
Autor: Bojan Tasić
Bilješka o autoru:
Bojan Tasić, rođen 1995. godine u Vranju, Srbiji. U rodnom gradu završava osnovnu srednju školu, te upisuje Pravni fakultet pored kog, na završnoj godini, upisuje i Fakultet dramskih umetnosti u Beogradu, na smeru dramaturgija. Još u srednjoš školi počinje da piše poeziju ali se ubrzo okreće prozi. Dve kratke priče mu objavljuje Valjevski časopis za kulturu „AKT“, dok priča „Vinogradi“ po motivima triptiha „Beračice“ Save Šumanovića biva uvrštena u deset najboljih studentskih priča na konkursu Službenog glasnika „Vi pišete mi nagrađujemo“. U toku prve godine na studijama dramaturgije njegova radio drama „Dva minuta mržnje“ biva snimljena kao ispitni rad radio produkcije, takođe po njegovom scenariju „Priručnik za samoubice“ snima se kratkometražni film. Učesnik radionice na Festivalu filmskog scenarija u Vrnjačkoj Banji, nakon čega piše kratkometražni film za ispitni rad reditelja Milutina Miloševića pod nazivom „Najmiliji“. Takođe uređivao bilten, pisao kritike i bio član okruglog stola kritike na prošlogodišnjem pozorišnom festivalu „Joakim Vujić“, za koji ove godine takođe sarađuje na biltenu i radi intervju sa Ninom Plavanjac, o njenom komadu „Just voice“ u izvedbi Makedonskog narodnog teatra iz Skoplja. Radio na scenarijima za još par kratkometražnih filmova, od kojih je najskoriji za postapokaliptični film „Kod“ studenta filmske režije u Banja Luci, Branislava Stošića. Radio kao dramaturg na studentskom pozorišnom festivalu FIST, koji organizuje Fakultet dramskih umetnosti, i na predstavama „Art“ sa koleginicom Teodorom Marković, sa kojom radi na jednom dokumentarnom i jednom kratkometražnom igranom filmu. Učestvovao na osmišljavanju koncepta izložbe „Bezumlje moje realnosti“ Veronike Milić, čija je postavka u pripremi. Radi na monodrami „Da sam ja neko“ sa glumicom Tamarom Vukić, kao i na scenariju za celovečernji film, tj. mjuzikl „Moldur“ sa rediteljkom Katarinom Krstić. Bio ovogodišnji kritičar festivala BOOKSTAN koji se održava u Sarajevu.
Kad ste već ovdje, pročitajte i ovo:
Donatori Magazina Dunjalučar mogu biti svi koji su zadovoljni našim radom, i žele podstaknuti naš trud. S obzirom na to da je Dunjalučar neprofitna organizacija, rad na magazinu je volonterski, ali smo se odlučili da vam omogućimo da nam pomognete u daljem radu i razvoju mjesečnom uplatom odabirom jedne od ponuđenih opcija.
Dobrovoljne uplate na račun Magazina možete uplaćivati putem platforme Patreon, koja predstavlja legitiman način finansiranja nečijeg rada. Prije same uplate neophodno je izvršiti registraciju na platformi Patreon, a uplaćivati možete putem kartice ili putem paypal računa. Registraciju i svoje uplate možete izvršiti putem sljedećeg linka:
Dunjalučar 