Eduardo Kadava: Istorija
Stanje hitnosti, neprestana uzbuna koja je, smatra Walter Benjamin, karakteristična za čitavu istoriju, po svojoj naravi odgovara fotografskom događaju. U svojim Povesno-filozofskim tezama, koje nastaju u periodu njegovog bega iz nacističke Nemačke, a neposredno pred njegovo samoubistvo, 1940. godine, Benjamin zahvata istoriju jezikom fotografije, kao da želi da nam ponudi jedan niz snima ka svojih poslednjih razmišljanja o istoriji. Pisane iz perspektive propasti i katastrofe, teze su vanvremenska istorijsko-biografska kamera koja retroaktivno osvetljava Benjaminovu zabrinutost, posebno vidljivu u njegovim spisima iz tridesetih godina, izazvanu saučesništvom koje on otkriva između estetske ideologije i fašističke estetizacije politike i rata.
Evocirajući slike prošlosti, koje bljesnu samo da bi se potom izgubile u nepovrat, inauguralne momente novih revolucionarnih kalendara koji imaju ulogu pokretnih kamera, i tajne heliotropizme koji povezuju prošlost sa istorijom svetlosti, ove teze pokušavaju da preispitaju one forme pragmatizma, pozitivizma i istoricizma koje Benjamin razumeva kao različite verzije realizma koji svoju istinu utemelju je pozivajući se na autoritet takozvanih činjenica.!
Za Benjamina, nema fašizma koji nije dodirnut ovom ideologijom realizma, jednom ideologijom koja pripada i ne pripada istoriji fotografije. Benjaminova razmatranja istorijskih i filozofskih pitanja sugerisan usponom i padom fotografije mogu se, otuda, razumeti kao jedan napor da se sagleda do koje mere su se mediji tehničke reprodukcije stavili na raspolaganje društvenim i političkim silama koje se, smatra Benjamin, kreću u pravcu najgoreg. Ona se, takođe, mogu razumeti i kao sredstvo promišljanja revolucionarnog potencijala tih medija, posebno obzirom na njihovu moć da dekonstruišu vrednosti autoriteta, autonomije i originalnosti umetničkog dela – što su vrednosti koje su smatra Benjamin, doprinele formulisanju onoga što je Filip Laku Labart (Philippe Lacoue-Labarthe) nazvao nacionalno-estetskim mitovima porekla koji u to vreme dominiraju fašističkom Nemačkom.
Benjaminova kritika formalizacije, njegovo čitanje odnosa između pojave fašizma i pojma estetskog, nudi objašnjenje veze uspostavljene između ideologije organicizma i posvećenosti tehnološkoj moći. Njegovo zanimanje za fotografiju – za njen nastanak i njemu istoriju – poklapa se sa njegovim interesom za posledice koje tehnologija ima po naše razumevanje estetskog, posledice koje ocrtavaju svojstva našeg moderniteta. Događaj fotografije, smatra Benjamin, formuliše problem umetničkog dela u doba tehničke reprodukcije kao problem fašizma i otuda, insistira na ponovnom promišljanju čitavog niza pojmova, kakvi su kreativnost i genije, večne vrednosti i misterija … čija nekontrolisana primena (koja da nas jedva da može da se kontroliše) dovodi do umnožavanja činjenica u fašističkom smislu te reči.
Njegovo insistiranje na neophodnosti da se danas oslove ova pitanja i odnosi – tada, tridesetih godina veka, kao i sada, u svetlosti ili tami jednog istorijskog trenutka koji jedva da je manje katastrofalan – iznad svega je poziv na odgovornost, poziv koji zahteva strastven i odlučan napor refleksije. Ovoj obavezi da se misli ne može se umaći, kao što se ne može umaći ni obavezi da se deluje. A ono što mora biti promišljeno i na šta se mora delovati, u svetlosti ili tami ovih pitanja, jeste moguća konvergencija fotografije i istorije koju Benjamin često smešta u istoriografski događaj. On piše:
“Tradicija građanskog društva može se uporediti sa kamerom. Stručnjak građanske provinijencije pilji kroz nju poput amatera koji uživa u raznobojnim slikama koje vidi kroz durbin. Dijalektički materijalista njome deluje. Njegov posao je da je fokusira (festzustellen). On se može zalagati za manji ili veći ugao, za oštrije političko ili mekše istorijsko osvetljenje – ali, naposletku, on prilagođava objektiv i fotografiše. Kada je fotografska ploča jednom načinjena tj. slika predmeta onakvog kakav je stupio u društvenu tradicju – pojam stiče svoja prava i razvija je. Jer, ova ploča može da ponudi samo negativ. Ona je proizvod jednog aparata koji svetlost zamenjuje senkom, a senku svetlošću. Bilo bi potpuno pogrešno slici zadobijenoj na ovaj način dodeliti finaliteta po sebi.”
Izvor: Eduardo Kadava, Reči svetlosti.
Kad ste već ovdje, pročitajte i ovo:
Donatori Magazina Dunjalučar mogu biti svi koji su zadovoljni našim radom, i žele podstaknuti naš trud. S obzirom na to da je Dunjalučar neprofitna organizacija, rad na magazinu je volonterski, ali smo se odlučili da vam omogućimo da nam pomognete u daljem radu i razvoju mjesečnom uplatom odabirom jedne od ponuđenih opcija.
Dobrovoljne uplate na račun Magazina možete uplaćivati putem platforme Patreon, koja predstavlja legitiman način finansiranja nečijeg rada. Prije same uplate neophodno je izvršiti registraciju na platformi Patreon, a uplaćivati možete putem kartice ili putem paypal računa. Registraciju i svoje uplate možete izvršiti putem sljedećeg linka:
Dunjalučar 